TỔNG QUAN VỀ PHÂN BÓN

I. Các khái niệm

Phân bón: là sản phẩm có chức năng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng hoặc có tác dụng cải tạo đất để tăng năng suất, chất lượng cây trồng.

Nguyên tố dinh dưỡng trong phân bón: là các nguyên tố hóa học cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng, bao gồm:

- Nguyên tố dinh dưỡng đa lượng là các nguyên tố: đạm (N), lân (P), kali (K) ở dạng cây trồng có thể hấp thu được.

- Nguyên tố dinh dưỡng trung lượng là các nguyên tố: canxi (Ca), magie (Mg), lưu huỳnh (S), silic (Si) ở dạng cây trồng có thể hấp thu được.

- Nguyên tố dinh dưỡng vi lượng là các nguyên tố: bo (B), đồng (Cu), sắt (Fe), mangan (Mn), molipđen (Mo), kẽm (Zn) ở dạng cây trồng có thể hấp thu được.

Yếu tố hạn chế trong phân bón: là những yếu tố có nguy cơ gây độc hại, ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm, ô nhiễm môi trường (không được bao gồm hoặc có ở mức độ cho phép theo quy định), gồm:

- Các nguyên tố arsen (As), cadimi (Cd), chì (Pb) và thủy ngân (Hg)

- Vi khuẩn E. coli, Salmonella và các vi sinh vật gây hại cây trồng, gây bệnh cho người, động vật được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền xác định.

Chất lượng phân bón được kiểm soát bởi các thông số kỹ thuật về đặc tính, thành phần và hàm lượng các chất dinh dưỡng được quy định trong quy chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn công bố áp dụng.

Phân bón không bảo đảm chất lượng là phân bón có hàm lượng định lượng các chất dinh dưỡng hoặc có thành phần không phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng hoặc quy chuẩn kỹ thuật tương ứng hoặc quy định của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

II. Phân loại phân bón

2.1. Theo nguồn gốc nguyên liệu và quá trình sản xuất

- Phân bón hóa học (còn gọi là phân bón vô cơ): Là các loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu chính là các chất vô cơ hoặc hữu cơ tổng hợp, được xử lý qua quá trình hóa học hoặc chế biến khoáng sản.

- Phân bón hữu cơ: Là các loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu chính là các chất hữu cơ tự nhiên (không bao gồm các chất hữu cơ tổng hợp), được xử lý thông qua quá trình vật lý (làm khô, nghiền, sàng, phối trộn, làm ẩm) hoặc sinh học (ủ, lên men, chiết).

- Phân bón sinh học: Là các loại phân bón được sản xuất thông qua quá trình sinh học hoặc có nguồn gốc tự nhiên, trong thành phần có chứa một hoặc nhiều chất sinh học như axít humic, axít fulvic, axít amin, vitamin hoặc các chất sinh học khác.

2.2. Theo thành phần hoặc chức năng của chất chính

2.2.1. Đối với phân vô cơ

- Phân bón đa lượng: Là phân bón trong thành phần chứa ít nhất 01 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng, bao gồm phân đơn, phân phức hợp, phân hỗn hợp, phân khoáng hữu cơ, phân khoáng sinh học.

- Phân bón trung lượng: Là phân bón hóa học trong thành phần chất chính chứa ít nhất 01 nguyên tố dinh dưỡng trung lượng, không bao gồm vôi, thạch cao, đá dolomite ở dạng khai thác tự nhiên chưa qua quá trình xử lý, sản xuất thành phân bón.

- Phân bón vi lượng: Là phân bón trong thành phần chất chính chứa ít nhất 01 nguyên tố dinh dưỡng vi lượng.

- Phân bón đất hiểm: Là phân bón trong thành phần có chứa ít nhất một trong các nguyên tố: scandi (Sc), ytri (Y), ceri (Ce), prazeodim (Pr), neodim (Nd), prometi (Pm), samari (Sm), europi (Eu), gadolini (Gd), Tebi (Tb), diprozi (Dy), homi (Ho), eribi (Er), tuli (Tm), ytecbi (Yb), lutexi (Lu).

- Phân bón cải tạo đất vô cơ: Là phân bón có tác dụng cải thiện tính chất lý, hóa, sinh học của đất để tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng sinh trưởng, phát triển, được sản xuất từ nguyên liệu chính là các chất vô cơ hoặc hữu cơ tổng hợp.

2.2.2. Đối với phân hữu cơ

- Phân bón hữu cơ: Là phân bón trong thành phần chất chính chỉ có chất hữu cơ và các chất dinh dưỡng có nguồn gốc từ nguyên liệu hữu cơ.

- Phân bón hữu cơ vi sinh: Là phân bón trong thành phần chất chính gồm có chất hữu cơ và ít nhất 01 loài vi sinh vật có ích.

- Phân bón hữu cơ sinh học: Là phân bón trong thành phần chất chính gồm có chất hữu cơ và ít nhất 01 chất sinh học (axít humic, axít fulvic, axít amin, vitamin,...).

- Phân bón hữu cơ khoáng: Là phân bón trong thành phần chất chính gồm có chất hữu cơ và ít nhất 01 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng.

- Phân bón cải tạo đất hữu cơ: Là phân bón có tác dụng cải thiện tính chất lý, hóa, sinh học của đất để tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng sinh trưởng, phát triển, được sản xuất từ nguyên liệu chính là các chất hữu cơ tự nhiên (không bao gồm các chất hữu cơ tổng hợp).

- Phân bón hữu cơ truyền thống: Là phân bón có nguồn gốc từ chất thải động vật, phụ phẩm cây trồng, các loại thực vật hoặc chất thải hữu cơ sinh hoạt khác được chế biến theo phương pháp ủ truyền thống.

2.2.3. Đối với phân sinh học

- Phân bón sinh học: Là loại phân bón được sản xuất thông qua quá trình sinh học hoặc có nguồn gốc tự nhiên, trong thành phần có chứa một hoặc nhiều chất sinh học như axít humic, axít fulvic, axít amin, vitamin hoặc các chất sinh học khác.

- Phân bón vi sinh vật: Là phân bón có chứa vi sinh vật có ích có khả năng tạo ra các chất dinh dưỡng hoặc chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng trong đất mà cây trồng có thể sử dụng được hoặc các vi sinh vật đối kháng có tác dụng ức chế các vi sinh vật gây hại cây trồng.

- Phân bón cải tạo đất sinh học: Là phân bón có tác dụng cải thiện tính chất lý, hóa, sinh học của đất để tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng sinh trưởng, phát triển, được sản xuất thông qua quá trình sinh học hoặc có nguồn gốc tự nhiên, trong thành phần chứa một hoặc nhiều chất sinh học.

2.3. Theo tính chất hoặc liên kết hóa học

- Phân bón phức hợp: Là phân bón trong thành phần chất chính có chứa ít nhất 02 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng được liên kết với nhau bằng các liên kết hóa học.

- Phân bón hỗn hợp: Là phân bón trong thành phần chất chính có chứa ít nhất 02 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng được sản xuất bằng cách phối trộn từ các loại phân bón khác nhau.

- Phân bón khoáng hữu cơ: Là phân bón vô cơ chứa ít nhất 2 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng được bổ sung chất hữu cơ.

- Phân bón khoáng sinh học: Là phân bón vô cơ chứa ít nhất 2 nguyên tố dinh dưỡng đa lượng được bổ sung ít nhất 01 chất sinh học (axít humic, axít fulvic, axít amin, vitamin,...).

2.4. Theo phương thức sử dụng

- Phân bón rễ: là loại phân bón được sử dụng để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng thông qua bộ rễ.

- Phân bón lá: là loại phân bón được sử dụng để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng thông qua thân, lá.

Ngoài ra còn có các loại:

- Phân bón có chất điều hòa sinh trưởng: Là một trong các loại phân bón quy định đã nêu được bổ sung một hoặc nhiều chất điều hòa sinh trưởng có tổng hàm lượng các chất điều hòa sinh trưởng nhỏ hơn 0,5% khối lượng.

- Phân bón có chất tăng hiệu suất sử dụng: Là một trong các loại phân bón đã nêu được phối trộn với chất làm tăng hiệu suất sử dụng.

- Phân bón có khả năng tăng miễn dịch cây trồng: Là một trong các loại phân bón quy định đã nêu có chứa chất làm tăng miễn dịch của cây trồng đối với các điều kiện ngoại cảnh bất thuận hoặc với các loại sâu bệnh hại.